Narodowy Instytut Onkologi

Rak macicy to ogólny termin opisujący nowotwór rozwijający się w macicy:

• Rak endometrium rozwija się w endometrium, czyli wewnętrznej wyściółce macicy. Jest to jeden z najczęściej występujących nowotworów ginekologicznych — nowotworów dotykających układ rozrodczy.
• Mięsak macicy rozwija się w myometrium, czyli mięśniowej ścianie macicy. Mięsaki macicy są bardzo rzadkie.

Czy rak endometrium i rak macicy to to samo?

Rak macicy może odnosić się zarówno do raka endometrium, jak i mięsaka macicy. Jednak często terminy „rak endometrium” i „rak macicy” są używane zamiennie. Dzieje się tak, ponieważ rak endometrium stanowi około 95% wszystkich przypadków raka macicy. Diagnoza mięsaka macicy jest rzadkością.

Jaką funkcję pełni macica?

Macica jest częścią układu rozrodczego kobiet i osób przypisanych jako kobiety przy urodzeniu (AFAB). To w niej rozwija się płód w czasie ciąży.

Górna część macicy nazywana jest trzonem (łac. corpus). Dolna część to szyjka macicy, która łączy macicę z pochwą. Rak macicy odnosi się do nowotworu rozwijającego się w trzonie macicy. Nowotwory szyjki macicy — rak szyjki macicy — to inny typ nowotworu.

Jaką funkcję pełni endometrium?

Endometrium to wewnętrzna warstwa macicy, która zmienia się podczas cyklu miesiączkowego.

Hormony, takie jak estrogen i progesteron, powodują, że endometrium pogrubia się w przygotowaniu na ciążę. Jeśli do niej nie dochodzi, poziom progesteronu spada, co powoduje złuszczanie się błony śluzowej endometrium. Właśnie wtedy dochodzi do miesiączki.

Jakie są objawy raka macicy?

Objawy raka macicy mogą przypominać objawy wielu innych schorzeń, zwłaszcza tych dotyczących narządów rozrodczych. Jeśli zauważysz nietypowy ból lub nieregularne krwawienie z pochwy, skontaktuj się z lekarzem. Dokładna diagnoza jest kluczowa, aby zapewnić odpowiednie leczenie.

Objawy raka endometrium lub mięsaka macicy mogą obejmować:

• Krwawienie z pochwy między miesiączkami przed menopauzą.
• Krwawienie lub plamienie po menopauzie, nawet w niewielkiej ilości.
• Ból w dolnej części brzucha lub skurcze w miednicy, tuż poniżej brzucha.
• Cienką, białą lub przezroczystą wydzielinę z pochwy u kobiet po menopauzie.
• Bardzo przedłużone, obfite lub częste krwawienia z pochwy u kobiet powyżej 40. roku życia.

Co powoduje raka macicy?

Naukowcy nie są pewni dokładnej przyczyny raka macicy. Coś sprawia, że w komórkach macicy dochodzi do zmian. Zmutowane komórki zaczynają rosnąć i mnożyć się w sposób niekontrolowany, co może prowadzić do powstania masy zwanej guzem.

Niektóre czynniki ryzyka mogą zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju raka macicy. Jeśli znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka, porozmawiaj z lekarzem o krokach, które możesz podjąć, aby chronić swoje zdrowie.

Jakie są czynniki ryzyka raka macicy?

Istnieje kilka czynników ryzyka raka endometrium. Wiele z nich wiąże się z równowagą między estrogenem a progesteronem. Do tych czynników należą otyłość, zespół policystycznych jajników (PCOS) oraz przyjmowanie nieskonsolidowanego estrogenu (estrogenu bez progesteronu). Kolejnym czynnikiem ryzyka, niezwiązanym z hormonami, jest genetyczne zaburzenie zwane zespołem Lyncha.

Do czynników ryzyka należą:

Wiek, styl życia i historia rodzinna

Wiek: Ryzyko rozwoju raka macicy wzrasta wraz z wiekiem. Większość przypadków raka macicy występuje po 50. roku życia.

Historia rodzinna: Niektóre osoby dziedziczą zaburzenia genetyczne zwiększające ryzyko raka. Osoby z zespołem Lyncha lub dziedzicznym niepolipowatym rakiem jelita grubego (HNPCC) mają zwiększone ryzyko raka endometrium, a także innych rodzajów nowotworów.

Inne schorzenia

Cukrzyca: Choroba ta często jest związana z otyłością, która jest czynnikiem ryzyka nowotworów. Jednak niektóre badania sugerują bardziej bezpośredni związek między cukrzycą a rakiem macicy.

Otyłość (nadwaga): Niektóre hormony są przekształcane w estrogen przez tkankę tłuszczową, co podnosi ryzyko raka macicy. Im więcej tkanki tłuszczowej, tym większy wpływ na poziom estrogenu.

Choroby jajników: Osoby z określonymi guzami jajników mają wysokie poziomy estrogenu i niskie poziomy progesteronu. Te zmiany hormonalne mogą zwiększać ryzyko raka macicy.

Historia menstruacji i rozrodczości

Wczesna menstruacja: Jeśli miesiączka rozpoczęła się przed 12. rokiem życia, ryzyko raka macicy może być wyższe. Wynika to z faktu, że macica jest dłużej narażona na działanie estrogenu.

Późna menopauza: Podobnie, jeśli menopauza występuje po 50. roku życia, ryzyko również wzrasta. Macica jest dłużej narażona na działanie estrogenu.

Długi okres menstruacyjny: Liczba lat miesiączkowania może mieć większe znaczenie niż wiek, w którym miesiączka się rozpoczęła lub zakończyła.

Brak ciąż: Osoby, które nigdy nie były w ciąży, mają wyższe ryzyko.

Poprzednie terapie innych schorzeń

Wcześniejsza radioterapia miednicy: Radioterapia miednicy stosowana w leczeniu innych nowotworów może uszkadzać DNA komórek. Uszkodzenie to może zwiększać ryzyko rozwoju drugiego rodzaju nowotworu.

Hormonalna terapia zastępcza estrogenem (ERT): Niektóre osoby otrzymują terapię estrogenową, aby złagodzić objawy menopauzy. Stosowanie ERT bez progesteronu zwiększa ryzyko raka macicy.

Stosowanie tamoksyfenu: Lek ten może być stosowany w leczeniu raka piersi. Działa jak estrogen w macicy i może zwiększać ryzyko raka macicy.

Jakie są powikłania raka endometrium?

Najpoważniejszym powikłaniem raka endometrium jest śmierć. Jednak w przypadku wczesnej diagnozy rokowanie jest zazwyczaj bardzo dobre.

Inne powikłania raka endometrium obejmują:

• Anemię.
• Rozprzestrzenienie się nowotworu na inne części ciała (przerzuty).
• Brak odpowiedzi organizmu na leczenie.

Diagnoza i badania
Jak diagnozuje się raka macicy?

Jeśli zauważysz możliwe objawy raka macicy, skonsultuj się z lekarzem. Lekarz:

Zapyta o Twoje objawy, czynniki ryzyka i historię rodzinną.

Przeprowadzi badanie fizykalne.

Wykona badanie ginekologiczne.

Jakie badania mogą być potrzebne do diagnozy raka macicy?

Lekarz może wykonać jedno lub więcej badań, aby potwierdzić diagnozę raka macicy:

Badania krwi:

Test CA-125 mierzy poziom CA-125, białka, którego podwyższona ilość może wskazywać na obecność raka.

Badania obrazowe:

Tomografia komputerowa (CT) tworzy serię szczegółowych obrazów wnętrza ciała.

Rezonans magnetyczny (MRI) wykorzystuje fale radiowe i silny magnes do tworzenia obrazów.

USG przezpochwowe (transwaginalne) wprowadza specjalną sondę do pochwy, aby uzyskać obrazy macicy.

Inne badania:

Biopsja endometrium polega na wprowadzeniu cienkiej, elastycznej rurki przez szyjkę macicy do macicy w celu pobrania małej próbki endometrium.

Histeroskopia wykorzystuje histeroskop – długą, cienką rurkę – wprowadzony przez pochwę i szyjkę macicy do macicy. To urządzenie z kamerą i światłem dostarcza szczegółowe obrazy macicy.

Dylatacja i łyżeczkowanie, to procedura usuwania tkanki z macicy, wykonywana w sali operacyjnej.

Lekarz określi również stadium raka. Nowotwory macicy są klasyfikowane w skali od I do IV:

• Stadium I: Rak nie rozprzestrzenił się poza macicę.
• Stadium II: Rak rozprzestrzenił się na szyjkę macicy.
• Stadium III: Rak rozprzestrzenił się na pochwę, jajniki i/lub węzły chłonne.
• Stadium IV: Rak rozprzestrzenił się na pęcherz lub inne narządy odległe od macicy.

W niektórych przypadkach lekarz może nie być w stanie określić stadium raka przed przeprowadzeniem operacji usunięcia nowotworu.

jakie są powikłania raka endometrium?

Najpoważniejszym powikłaniem raka endometrium jest śmierć. Jednak w przypadku wczesnego wykrycia rokowanie jest zwykle bardzo dobre.

Inne powikłania raka endometrium mogą obejmować:

• Anemię.
• Rozprzestrzenienie się raka na inne części ciała (przerzuty).
• Brak odpowiedzi organizmu na leczenie.

Diagnoza i badania
Jak diagnozuje się raka macicy?

Jeśli zauważysz możliwe objawy raka macicy, ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Lekarz może:

• Zapytać o Twoje objawy, czynniki ryzyka oraz historię rodzinną.
• Przeprowadzić badanie fizykalne.
• Wykonać badanie ginekologiczne.

Jakie badania mogą być potrzebne do diagnozy raka macicy?

Lekarz może zalecić jedno lub więcej z poniższych badań, aby potwierdzić diagnozę raka macicy:

Badania krwi:

• Test CA-125 mierzy poziom CA-125, białka, którego podwyższony poziom może sugerować obecność raka.

Badania obrazowe:

• Tomografia komputerowa (CT): Tworzy szczegółowe obrazy wnętrza ciała.
• Rezonans magnetyczny (MRI): Wykorzystuje fale radiowe i silne pole magnetyczne do tworzenia obrazów.
• USG przezpochwowe: Specjalna sonda wprowadzana do pochwy umożliwia uzyskanie dokładnych obrazów macicy.

Inne badania:

• Biopsja endometrium: Polega na wprowadzeniu cienkiej, elastycznej rurki przez szyjkę macicy do macicy w celu pobrania próbki endometrium.
• Histeroskopia: Długą, cienką rurkę z kamerą i światłem wprowadza się przez pochwę i szyjkę macicy, aby uzyskać szczegółowe obrazy wnętrza macicy.
• Dylatacja i łyżeczkowanie (D&C): Bardziej złożona procedura usuwania tkanki macicy, wykonywana w sali operacyjnej.

Jeśli próbka tkanki zostanie pobrana podczas D&C lub biopsji, zostanie przesłana do laboratorium, gdzie patolog oceni, czy obecny jest nowotwór.

Co jeszcze może ujawnić diagnoza raka endometrium?

Po zdiagnozowaniu raka endometrium lekarz określi jego typ, co pomoże w doborze najlepszego leczenia:

• Typ 1: Mniej agresywne, zazwyczaj nie rozprzestrzeniają się szybko na inne tkanki.
• Typ 2: Bardziej agresywne, częściej rozprzestrzeniają się poza macicę i wymagają intensywniejszego leczenia.

Lekarz określi również stadium raka:

• Stadium I: Rak ograniczony do macicy.
• Stadium II: Rak rozprzestrzenił się na szyjkę macicy.
• Stadium III: Rak rozprzestrzenił się na pochwę, jajniki i/lub węzły chłonne.
• Stadium IV: Rak rozprzestrzenił się na pęcherz lub inne narządy odległe od macicy.

W niektórych przypadkach stadium raka może zostać dokładnie określone dopiero po przeprowadzeniu operacji usunięcia nowotworu.

Perspektywy i rokowania
Jakie są wskaźniki przeżycia dla osób z rakiem macicy?

Pięcioletni wskaźnik przeżycia dla raka endometrium wynosi 81%. Oznacza to, że 81% osób zdiagnozowanych z chorobą żyje pięć lat po diagnozie. Wskaźnik ten jest jeszcze wyższy, gdy rak nie rozprzestrzenił się poza macicę — wtedy przeżycie sięga nawet 95%.

Leczenie raka macicy stale się poprawia, a wraz z nim wzrasta wskaźnik przeżycia. Rak macicy staje się śmiertelny, jeśli pozostaje niezdiagnozowany i rozprzestrzenia się. W przypadku przerzutów do innych części ciała wskaźnik przeżycia spada do 17%. Wczesne wykrycie i leczenie są kluczowe dla korzystnego rokowania.

Czy rak macicy można wyleczyć?

Na szczęście rak endometrium często jest diagnozowany na wczesnym etapie. Dzieje się tak, ponieważ wiele osób zauważa nietypowe krwawienie i zgłasza się do lekarza. Jeśli rak zostanie wykryty wcześnie i nie rozprzestrzenił się na inne narządy, usunięcie macicy może go wyleczyć.

Kiedy powinnam udać się do lekarza?

Skonsultuj się z lekarzem w przypadku nietypowego krwawienia lub plamienia. Jeśli masz dziedziczne ryzyko raka endometrium (przekazywane przez geny), porozmawiaj z lekarzem o corocznych badaniach. Możesz potrzebować corocznej biopsji endometrium, zaczynając od 35. roku życia.