Narodowy Instytut Onkologi

Rak jajnika występuje, gdy nieprawidłowe komórki w jajnikach lub jajowodach rosną i rozmnażają się w sposób niekontrolowany.
Jajniki są częścią żeńskiego układu rozrodczego. Te dwa okrągłe, wielkości orzecha włoskiego narządy produkują komórki jajowe w okresie rozrodczym.

Kto choruje na raka jajnika?

Rak jajnika stanowi około 1% wszystkich nowych przypadków nowotworów w Polsce. Ryzyko zachorowania na raka jajnika w ciągu całego życia wynosi około 1 na 78 przypadków.

Objawy i przyczyny

Oznaki ostrzegawcze i czynniki ryzyka raka jajnika

Jakie są objawy raka jajnika?
Rak jajnika może rozwijać się i rozprzestrzeniać w jamie brzusznej, zanim pojawią się jakiekolwiek objawy. To sprawia, że wczesne wykrycie jest trudne. Objawy raka jajnika mogą obejmować:

• Ból, dyskomfort lub wzdęcia w obrębie miednicy lub brzucha.
• Zmiany w nawykach żywieniowych, szybkie uczucie sytości i utrata apetytu.
• Wydzielina z pochwy lub nietypowe krwawienie, zwłaszcza jeśli występuje poza typowym cyklem menstruacyjnym lub po menopauzie.
• Zmiany w wypróżnieniach, takie jak biegunka lub zaparcia.
• Powiększenie obwodu brzucha.
• Częste oddawanie moczu.

Jeśli wystąpią u Ciebie któreś z wymienionych objawów, umów się na wizytę u lekarza.

Co powoduje raka jajnika?
Dokładna przyczyna raka jajnika nie jest jeszcze znana. Niektóre osoby mają jednak nieco wyższe ryzyko zachorowania. Do czynników ryzyka raka jajnika należą:

• Wiek powyżej 60 lat.
• Otyłość.
• Historia rodzinna raka jajnika (występowanie choroby u innych członków rodziny biologicznej) lub dziedziczne mutacje genów (BRCA1 lub BRCA2) lub zespół Lyncha.
• Nigdy nie bycie w ciąży lub późne macierzyństwo.
• Endometrioza.

Ryzyko zachorowania na raka jajnika zwiększa się również wraz z wiekiem.

Jak rozprzestrzenia się rak jajnika?
Jeśli rak jajnika się rozprzestrzenia, zazwyczaj atakuje najpierw miednicę, a następnie węzły chłonne, jamę brzuszną, jelita, żołądek, klatkę piersiową lub wątrobę.

Diagnoza i badania

Jak diagnozuje się raka jajnika?
Pomimo wielu lat badań, eksperci nie opracowali jeszcze skutecznego testu przesiewowego na raka jajnika. Z tego powodu choroba jest często trudna do zdiagnozowania we wczesnym stadium.

Jeśli lekarz podejrzewa raka jajnika, zapyta o Twoje objawy i przeprowadzi badanie ginekologiczne. Podczas badania sprawdzi, czy nie występują nieprawidłowe guzy lub powiększone narządy.

Może również zalecić dodatkowe badania, takie jak:

Badania obrazowe
Lekarze mogą zastosować kilka badań obrazowych, w tym:

• USG miednicy.
• Rezonans magnetyczny (MRI).
• Tomografię komputerową (CT).
• Pozytonową tomografię emisyjną (PET).

Badania krwi
Badania krwi sprawdzają poziom substancji zwanej CA-125. Wysokie stężenie CA-125 we krwi może być oznaką raka. Jednak poziomy CA-125 mogą być prawidłowe nawet w przypadku obecności raka lub podwyższone w wielu stanach niezwiązanych z nowotworem. Z tego powodu lekarze wykorzystują badania krwi w połączeniu z innymi testami, aby zdiagnozować raka jajnika.

Ocena chirurgiczna
Lekarze mogą zdiagnozować raka jajnika podczas operacji. Zazwyczaj, jeśli znajdą nieprawidłowe guzy, usuną je podczas tego samego zabiegu.

Laparoskopia
Podczas laparoskopii chirurg wprowadza cienką kamerę (laparoskop) przez małe nacięcie wykonane w jamie brzusznej. Z pomocą laparoskopu i dodatkowych narzędzi chirurg może ocenić stopień zaawansowania raka, przeprowadzić biopsje i, w niektórych przypadkach, usunąć guzy jajnika.

Jakie są stadia raka jajnika?

Rak jajnika dzieli się na cztery stadia. W tym systemie stopniowania najniższy numer oznacza najmniej zaawansowaną postać choroby, a wyższy – bardziej zaawansowaną.

Stadium I: To stadium dzieli się na trzy podstadia (IA, IB i IC). W stadium IA rak znajduje się tylko w jednym jajniku lub jajowodzie. W stadium IB rak występuje w obu jajnikach lub jajowodach. W stadium IC rak występuje w obu jajnikach lub jajowodach i rozprzestrzenił się na zewnątrz jajnika (na zewnętrzną powierzchnię narządu lub do jamy otrzewnej).

Stadium II: To stadium również ma kilka podstadiów. W stadium IIA rak nie ogranicza się już do jajnika, ale rozprzestrzenił się na macicę. W stadium IIB rak rozprzestrzenił się na inne pobliskie struktury w miednicy.

Stadium III: Obejmuje trzy podstadia. W stadium IIIA rak rozprzestrzenił się poza miednicę do jamy brzusznej (mikroskopowo) lub do węzłów chłonnych. W stadium IIIB guz ma do 2 centymetrów i rozprzestrzenił się poza miednicę lub do węzłów chłonnych. W stadium IIIC rak rozprzestrzenił się poza obszar miednicy, ma większy rozmiar (ponad 2 centymetry) i może znajdować się w węzłach chłonnych. Może również obejmować inne narządy, takie jak wątroba i śledziona.

Stadium IV: Najcięższe stadium. W stadium IV rak rozprzestrzenił się do wnętrza narządów, takich jak wątroba lub śledziona. W stadium IVA rak jest obecny w okolicy płuc, a w stadium IVB rozprzestrzenia się do węzłów chłonnych pachwinowych lub do klatki piersiowej.

Stopniowanie jest istotne, ponieważ pomaga lekarzowi opracować spersonalizowany plan leczenia. Lekarz omówi z Tobą dostępne opcje terapeutyczne.

Leczenie

Jak leczy się raka jajnika?
Celem leczenia raka jest usunięcie jak największej ilości, a najlepiej całego nowotworu z organizmu. Do typowych metod leczenia raka jajnika należą:

Operacja chirurgiczna. Zazwyczaj obejmuje usunięcie narządów rozrodczych oraz wszelkich organów dotkniętych rakiem. Chirurg może wykonać laparoskopię (małoinwazyjną operację) lub laparotomię (operację otwartą wymagającą nacięcia brzucha).

Chemioterapia. Może być zalecana przed lub po operacji. Chemioterapia to leki mające na celu niszczenie komórek rakowych. Leki te mogą być podawane dożylnie (przez żyłę) lub doustnie (w formie tabletek).

Terapia celowana. Ten rodzaj leczenia nowotworów wykorzystuje leki, które identyfikują i atakują komórki rakowe, zmieniając sposób ich wzrostu i podziału.

Terapia hormonalna. Niektóre raki jajnika wykorzystują hormony do wzrostu. Terapia hormonalna blokuje te hormony, spowalniając lub zatrzymując rozwój nowotworu.

Radioterapia. Radioterapia jest rzadko stosowana w leczeniu raka jajnika.

Po zakończeniu leczenia lekarz będzie chciał regularnie monitorować Twój stan zdrowia. Wizyty kontrolne mogą obejmować badanie objawów i przeprowadzenie badań. Lekarz może również zlecić badania obrazowe, zazwyczaj tomografię komputerową (CT), aby sprawdzić, czy rak nie powrócił.

Bądź czujna na wszelkie objawy i zgłaszaj je lekarzowi.

Profilaktyka
Czy można zapobiec rakowi jajnika?
Nie ma sposobu, aby całkowicie zapobiec rakowi jajnika. Jednak znajomość historii biologicznej swojej rodziny może pomóc w przygotowaniu się na zwiększone ryzyko zachorowania.

Jeśli masz mutację genetyczną, taką jak mutacja BRCA, lekarz może zalecić operację zmniejszającą ryzyko, polegającą na usunięciu jajników i jajowodów, zanim staną się nowotworowe. Jeśli nie wiesz, czy masz mutację BRCA lub inną, zapytaj lekarza o możliwość przeprowadzenia badań genetycznych.

Perspektywy i rokowania
Czego mogę się spodziewać, jeśli mam raka jajnika?
Po zakończeniu leczenia raka jajnika lekarz nadal będzie regularnie zapraszać Cię na wizyty kontrolne. Podczas tych wizyt sprawdzi, czy występują u Ciebie jakiekolwiek objawy oraz omówi wszelkie obawy. Ważne jest, aby uważnie obserwować swoje ciało i informować lekarza o wszelkich niepokojących objawach. Obserwacja jest kluczowa po leczeniu raka jajnika.

Jakie są wskaźniki przeżycia w przypadku raka jajnika?
Ogólny pięcioletni wskaźnik przeżycia dla raka jajnika wynosi 49%. Oznacza to, że około 49% osób zdiagnozowanych z rakiem jajnika żyje pięć lat od momentu diagnozy.

Warto pamiętać, że wskaźniki przeżycia są jedynie szacunkami. Nie określają one, jak długo będziesz żyć, ani nie przewidują skuteczności leczenia. Jeśli masz szczegółowe pytania dotyczące wskaźników przeżycia, porozmawiaj ze swoim lekarzem.

Życie z chorobą
Kiedy powinnam udać się do lekarza?
Jeśli zauważysz objawy raka jajnika, takie jak nietypowe guzy, ból lub wzdęcia w jamie brzusznej, umów się na wizytę u lekarza.